بنابراین اگر کسی نماز نخواند دو صورت دارد یا به این دلیل است که آن را انکار می کند و می داند انکار نماز به انکار خدا و وحدانیت پروردگار و یا انکار نبوت و رسالت و معاد و قیامت بر می گردد، در این صورت چنین شخصی کافر است و احکام کافر (که در رساله های عملیه آمده است)بر او مترتب می گردد. حضرت آیت الله العظمی خامنه ای در پاسخ به این سؤال که : اگر کسی بعضی از ضروریات دین مانند روزه و غیر آن (مانند نماز) را انکار کند، حکم کافر را دارد یا خیر؟ می فرمایند: «اگر انکار هر یک از ضروریات دین به انکار رسالت یا تکذیب پیامبر اکرم اسلام (ص) یا وارد کردن نقصی به شریعت منجر شود، باعث کفر و ارتداد است.»[2]
اما اگر شخصی کاهل به نماز باشد و از روی بی مبالاتی نماز نخواند و آن را ترک کند در حالی که پروردگار و وحدانیت او و دیگر ضروریات دین و وجوب نماز را قبول دارد، کافر نمی باشد. چنان که مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالی، این چنین می فرمایند: «مجرد ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعی باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وی نمی گردد و تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد».[3]
از این رو روایاتی که تارک عمدی نماز را کافر معرفی می کند[4] یا ناظر به قسم اول است و اگر هم شامل قسم دوم نیز شود باید بگوییم که منظور از کافر کفر نعمت است نه کفر عقیدتی و فکری.
[1] حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف (دایرة المعارف جامع اسلامی)، ج 8، ص 450.
[2] رساله اجوبة الاستفتائات، آیت الله العظمی خامنه ای، ص 67، مسأله 336.
[3] رساله اجوبة الاستفتائات، آیت الله العظمی خامنه ای، صص 62 تا 63، مسأله 315.
[4] ِ مَنْ تَرَکَ‏ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ کَفَرَ...؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 30، ص 673 و 674